İşçi, memur ve kendi hesabına çalışan tüm kişiler için emeklilik hakkına kavuşabilmek temelde 3 şartın yerine getirilmesiyle muhtemel. Bunlardan ilki sigortalılık süresinin tamamlanması. Sigortalılık süresi, sigortalının malullük, ihtiyarlık ve ölüm sigortalarına bağlı olarak birincil kez çalışmaya başladığı tarih ile tahsis yapılması için yazılı istekte (emeklilik talebinde) bulunduğu tarih, ölen sigortalılar için de ölüm tarihi arasında geçen vakit olarak dikkate alınıyor.
SGK’nın kendi internet sayfasında verdiği örneğe kadar, “İlk kez 01/08/1982 tarihinde hizmet akdine emrindeki işe başlayan ve 30/09/2009 tarihinde ihtiyarlık aylığı bağlanması talebinde yer alan bir sigortalının sigortalılık süresi, tahsis istek tarihinden ilk kere işe başlanılan tarih çıkartılarak aşağıdaki gibi saptama olunur.”
– Ödev talep tarihi = 30/09/2009
– İlk işe antre tarihi = 01/08/1982
– Sigortalılık Süresi = 29/ 1/ 27 (27 sene 1 ay 29 gün)
Emeklilik için ikinci durum, “prim ödeme gün sayısının” tamamlanması. İşe giriş tarihine tarafından şahısların prim ödeme gün sayıları farklılaşır. Son olarak ve ola ki de en önemlisi yine işe giriş tarihine kadar değişebilen açıklanmış bir yaşın tamamlanmasıdır. İşte bu 3 koşul bir arada sağlandığında emekli olmaya hak kazanılıyor.
Dolayısıyla ne zaman emekli olunacağının bilinmesinde 2 tarih çok manâlı: Doğum tarihi ve ilk kez sigortalı olunan tarih. Hem prim ödeme gün sayısının da bilinmesi gerekiyor. Prim gün sayınızı e – devlet üzerinden alınabilecek hizmet dökümü bir uçtan bir uca kolaylıkla öğrenebilirsiniz.
Hemencecik açıklama etmekte fayda var; emeklilikte açıklanmış bir yaşın tamamlanması şartı doğum tarihine tarafından şekillendiği için doğum tarihini özellikle gün, ay ve yıl olarak emeklilik hesabında kullanmamız gerekiyor.
İlk kere sigortalı olunan tarih sigortalı olunan süreyi ve hangi şartlara yan olunduğunu belirlemesi açısından kayda değer. Prim ödeme gün sayısı ise emekli maaşını belirleyen çok kayda değer bir unsur. Dolayısıyla bu 3 tarih emeklilikte çok şeyi belirliyor.
Bu üç koşulun kimler için nasıl uygulanacağı konusu ise farklılık gösteriyor. Emeklilik şartlarında 4-a’lılar yani eski adıyla SSK’lılar için çok kayda değer 2 tarih laf konusu. 8 Eylül 1999 ve 30 Nisan 2008. Bu tarihten önceki ve sonraki sigortalılık antre tarihleri emeklilik şartlarında kayda değer farklılıklar yaratabiliyor.
Mesela 8 Eylül 1999’da ilk olarak sigortalı olan bir kişi emekli yapabilmek için kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 7000 gün prim ödemek zorunda. Buna karşılık 7 Eylül 1999’da öncelikle sigortalı olan bir birey, kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurduğunda ve 5975 gün prim ödemiş olduğunda emekli olabiliyor. Dolayısıyla emekli olma şartlarında en kayda değer husus, başta sigortalı olunan tarih.
Emeklilikte, aylığı bağlayıp ödeyecek kurumun belirlenmesinde, sigortalıların emeklilik tarihinden geriye doğru prim ya da kesenek ödenerek geçen son 7 yıllık fiili hizmet (360 x 7 = 2520 gün) süresi esas alınıyor. Diğer bir anlatımla, sigortalının son 7 takvim fiili hizmet süresi içerisinde maksimum hangi kurumda hizmeti varsa, yani sigortalının son 7 takvim fiili hizmet süresinin yarısından bir gün fazlası olan 1261 prim ödeme günü hangi kurumda geçmişse o kurumdan emekli olunuyor. Eğer son 7 yılda hizmet süresi eşit ise sigortalının tabi olduğu son kurumca ihtiyarlık -emeklilik- aylığı bağlanıyor.
Örneğin, sigortalının hem SSK, ayrıca Bağ-Kur statüsünde prim ödemesi varsa, son yedi yıllık fiili prim ödeme süresi içinde maksimum SSK statüsünden prim ödemişse SSK statüsünden, azami Tahvil-Kur statüsünden prim ödemesi varsa Senet-kur statüsünden emekli aylığı bağlanıyor.
Primleri eşit ise son sigortalılığı hangi statüde ise o statüden emekli aylığı bağlanıyor.
Son yedi sene, sigortalılık süresi veya yaş şartının yerine getirildiği tarihten geriye yedi sene yok, son prim ödeme tarihinden geriye doğru gerçekte prim ödenen yedi yıldır. Diğer bir deyişle, toplam prim gün sayısının son 2520 günüdür.
Bu konu çalışanlar tarafından bilinmediği için, emeklilik döneminde kötü sürprizlerle karşılaşanlar olabiliyor. böylece konunun tüm çalışanlarca, özellikle emeklilik tarihi yaklaşanlar bakımından bilinmesinde üstünlük var.
SSK’da yaş haddiyle emeklilikte sigorta açılış tarihi, prim sayısı ve belirli yaş bir araya geldiğinde emekli olabilirsiniz.
– 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar 15 sene sigorta, 3600 gün prim ve 50-60 arası değişen yaşı doldurduğunda yaş haddinden emekli olabilir.
– 8 Eylül 1999-1 Mayıs 2008 arası sigortalı olanlar 25 yıl sigorta, 4500 gün prim ve kadın ise 58, erkek ise 60 yaş şartını birlikte sağladıkları tarihte emekli olabiliyor.
– 1 Mayıs 2008’den sonra sigortalı olanlar ise primini 1 Ocak 2036’ya kadar 5400 güne tamamlaması şartıyla, 63 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabiliyor. 5400 gün koşulu da bir kademeye yan ve 4600 günden başlayan kademe her sene için 100 gün artışla 5400 günde sabitleniyor. Bu yolla SSK ve Bono-Kur sigortalıları da benzer prim gününe alt tutuluyor.
Bağ-Kur şartlarından yaş haddiyle emeklilik ise şöyle:
– 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar 15 tam sene sigorta yani 5400 gün prim ve 50-68 arasında değişen yaşı doldurduğunda yaş haddinden emekli olabilir.
– 8 Eylül 1999-1 Mayıs 2008 arası sigortalı olanlar 15 bütün yıl sigorta/5400 gün prim ve kadın ise 60, erkek ise 62 aralarında değişen yaşı doldurduğunda yaş haddinden emekli olabilir.
– 1 Mayıs 2008’den sonradan sigortalı olanlar ise primini 1 Ocak 2036’ya değin 5400 güne tamamlaması şartıyla, kadın ise 61, erkek ise 63 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabiliyor.
Aşağıdaki tablolardan yararlanarak kendi emeklilik tarihinizi bulmanız mümkün. Fakat bu tablodaki bilgiler dışarıya doğum borçlanması, askerlik borçlanması, malullük ve aşınma payı gibi bazı hususlar emeklilik tarihini etkiliyor. böylece emeklilik yaşı ve emeklilik tarihini kişilerin kendi bilgileri üzerinden hesaplamakta avantaj var. Bunun için de SGK’nın internet üzerinden çalışan bir uygulaması size muavin olabilir.
Bu tatbik ile erken yaşlanma, malullük, askerlik borçlanması ve birkaç sigorta kurumuna yan geçirilen süreler gibi tüm detaylar girilerek emekli olunacak tarih hesaplanabiliyor… http://uyg.sgk.gov.tr/nezaman/