Dikkati Dağınık Bir Rusya Eski Sovyet Alanındaki Kontrolü Kaybediyor

Kremlin’in dikkati, Ukrayna’da 1.500 milden daha uzakta olan savaşıyla dikkati dağıtırken, Rusya’nın eski Sovyet imparatorluğu üzerindeki egemenliği çözülme belirtileri gösteriyor. Moskova, aurasını ve hakimiyetini kaybetti, daha önce itaatkar eski Sovyet satraplarının ve Çin’in doldurmaya çalıştığı düzensiz bir boşluk yarattı.

Güneybatı Kırgızistan’ın dağlarla çevrili bozkırlarında, sadece bir uzak köyde sonuç yıkıcı oldu: enkaza dönüşen evler, yanmış bir okul ve 24.000 ölü tavuğun çürüyen leşlerinden yayılan mide bulandırıcı bir koku.

Hepsi geçen ay, Sovyetler Birliği’nin 1991’deki çöküşünden bu yana bölgeyi vuran en kötü şiddetin kurbanı oldular – her ikisi de barışı korumaya adanmış, ancak hiçbir şey yapmayan Rusya liderliğindeki bir askeri ittifakın üyesi olan Kırgızistan ile Tacikistan arasında kısa ama kanlı bir sınır çatışması. kargaşayı durdurmak için.

Kırgızistan Devlet Başkanı Sadyr Japarov, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te yaptığı bir röportajda, “Elbette Ukrayna dikkatlerini dağıtıyor” dedi.

Başkan Vladimir V. Putin, Şubat ayında Ukrayna’yı işgal etmeden önce, Rusya, Orta Asya’nın ve aynı zamanda uçsuz bucaksız bir Pax Russica’ya dönüşen geçici Kafkas bölgesinin işlerinde büyük bir rol oynadı. Ocak ayında, ülkedeki şiddetli bir huzursuzluk dalgasını yatıştırmak için hükümete yardım etmek için birliklerini Kazakistan’a gönderdi. 2020’de Ermenistan ile Azerbaycan arasında Moskova’nın arabuluculuğunda bir ateşkesi uygulamak için Kafkasya’ya yaklaşık 2.000 silahlı “barış gücü” gönderdi.

Bugün Ermenistan köpürüyor. Yakın bir müttefiki olan Cumhurbaşkanı Nikol Paşinyan, geçen ay Moskova’dan Azerbaycan’ın yeniden saldırılarını durdurmaya yardım etmesi için boş yere çağrıda bulundu. Rusya’nın eylemsizliğine öfkelenen Ermenistan, şimdi Moskova’nın askeri ittifakı olan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nü terk etmekle tehdit ediyor.

Putin’in Ocak ayında desteklenmesine yardım ettiği Kazak hükümeti, Kremlin’in Ukrayna’ya ilişkin senaryosundan uzaklaşıyor ve kısmen etnik Rusların yaşadığı ve Rus milliyetçilerinin görüşüne göre kendi topraklarını güvence altına almak için Çin’den yardım bekliyor. Rusya’ya ait olarak.

Ve burada, Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki dağlık sınır boyunca, çiftçiler arasında toprak, su ve kaçak mal kaçakçılığı konusunda uzun süredir devam eden kavgalar, geçen ay iki ülkenin orduları birbiriyle savaşırken tankları, helikopterleri ve roketleri içeren tam ölçekli bir çatışmaya dönüştü. durma noktasına.

Kırgız yetkililere göre çatışma, çok sayıda sivili öldürdü ve 140.000’den fazla insanı evlerinden etti. Aynı zamanda, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te birçok yerel sakin ve yetkiliye, eski Sovyet imparatorluğunun uçucu saçaklarında uzun zamandır istikrarın özenli bir koruyucusu olarak görülen Moskova’nın neden bir parmağını zar zor kaldırdığını sordu.

“Rusya tüm bunları bir saniyede durdurabilirdi. Ama hiçbir şey yapmadı. Bunun olmasına neden izin verdi?” diye sordu 75 yaşındaki Rusça öğretmeni Zaynaddin Dubanaev, Tacik topraklarının çitle çevrili bir parçasının yanındaki bir Kırgız köyü olan Ak-Sai’deki yanmış okulda.

Moskova’nın güvenlik ittifakı, Bay Putin tarafından uzun zamandır Rusya’nın NATO’ya cevabı ve eski Sovyetler Birliği’nin geniş bölgelerinde baskın (ve çoğu zaman otoriter) güç olarak rolünün bir çapası olarak lanse ediliyor. Ama şimdi blok zar zor çalışıyor. Altı üyeden beşi – Ermenistan, Beyaz Rusya, Rusya, Tacikistan ve Kırgızistan – bu yıl savaşlara katılırken, altıncısı Kazakistan şiddetli iç çekişmeler gördü.

Buna karşılık, Çin kendini daha yeni ortaya koyarken, ABD de bir açılım görüyor ve Kırgızistan’a yeni bir ikili işbirliği anlaşması imzalaması için baskı yapıyor. Rus baskısının Bişkek dışında Afganistan üzerinde uçan savaş uçaklarına yakıt sağlamak için kurulmuş bir Amerikan hava üssünü kapatmaya zorlamasından sonra 2014’te hurdaya ayrılan bir uçağın yerini alacaktı.

Güvenlik konularına odaklanan lisansüstü çalışmalar için bir merkez olan Bişkek’teki AGİT Akademisi’nde kıdemli öğretim görevlisi olan Asel Doolotkeldieva, “Ukrayna, Çin ve Rusya Orta Asya’daki açık rekabetle ilgileninceye kadar” dedi. “Zımnen bir iş bölümü vardı: Rusya için güvenlik, Çin için ekonomi. Ancak Rusya artık işini yapmıyor. Bölgeyi korumakta aciz ya da isteksiz olduğunu gösterdi.”

Rusya’nın Orta Asya’da hâlâ muazzam bir nüfuzu var. En büyük yabancı askeri üssü Tacikistan’da ve Rusya’nın enerji kaynaklarına ve Rusya’daki bir milyondan fazla Kırgız göçmen işçinin havalelerine büyük ölçüde bağımlı olan fakir, uzak bir ülke olan Kırgızistan’da küçük bir hava üssü var.

Kırgızistan cumhurbaşkanı Bay Japarov, ülkesinin savunmasızlığının farkında, ABD ile yeni anlaşmayı imzalamayı bıraktı. Bunu yapmak Moskova’da “arkadan bir bıçaklama olarak algılanacak ve haklı olacaklar” dedi.

Orta Asya’dan Peter Leonard, “Rusya şu anda Orta Asya’ya değil başka şeylere odaklanmış durumda, ancak yasayı çıkarmak istediği anda Rusya’daki göçmen işçilerin hayatını zorlaştıracağını ima etmesi gerekiyor” dedi. bölge hakkında haberler yapan bir medya kuruluşu olan Eurasianet’in editörü.

Ancak Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki son sınır savaşı, Rus gücü hakkında uzun süredir devam eden varsayımları sarstı. Putin, Çin destekli bölgesel bir grup olan Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in yanı sıra Hindistan, Türkiye, Azerbaycan ve dört ülkenin liderlerinin katıldığı bir zirve toplantısı için komşu Özbekistan’dayken patlak verdi. Orta Asya ülkeleri.

Çinli liderin gölgesinde kalan Putin, Kırgızistan’dan Bay Japarov da dahil olmak üzere diğer liderler onunla buluşmak için geç geldiğinde kameraların önünde garip bir şekilde beklemesine neden olan bir dizi küçük düşürücü protokol karışıklığına katlandı.

Bay Japarov, “Bu elbette kasıtlı değildi,” dedi. “Hiçbir hafif amaçlanmadı.”

Ancak rahatsız görünen Bay Putin’in yaygın olarak dolaşan videoları; Hindistan başbakanının “bugünkü çağın savaş çağı olmadığını” açıklayan azarlaması; ve Rus liderin Çin’in Ukrayna’daki savaşla ilgili “soruları ve endişeleri” olduğunu kabul etmesi, hepsi de nüfuzun azaldığı ve çekiciliğin azaldığı imajını güçlendirdi.

Bir araştırma grubu olan Crossroads Central Asia ile Bişkek’te bir araştırmacı olan Emil Dzhuraev, “Putin artık herkesin tanışmak istediği büyük yenilmez lider değil” dedi. “Aurasını kaybetti.”

Buna karşılık, Bay Xi daha iddialı hale geldi. Geçen ay Kazakistan’a yaptığı bir ziyarette, “Kazakistan’ı bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunmada kararlı bir şekilde desteklemeye” söz verdi.

Birkaç gün sonra, Tacik güçleri ilerledikten sonra, Çin, Rusya’nın Orta Asya sınırlarının koruyucusu olarak uzun süredir devam eden rolüne boyun eğerek, Kırgızistan ile ilgili benzer bir taahhütte bulundu.

Çin ayrıca zirve toplantısında Kırgızistan ve Özbekistan ile Çin ihracatını Rusya’dan geçmeden kara yoluyla Avrupa’ya ulaştırmak için önerilen yeni bir demiryolu hattının güzergahını belirleyen bir anlaşma imzalayarak bir başka hakarete de imza attı.

4 milyar dolardan fazlaya mal olması beklenen ve hala çok büyük engellerle karşı karşıya olan devasa proje, büyük ölçüde Çin’in halihazırda Kazakistan ve Rusya üzerinden Avrupa’ya demiryolu bağlantılarına sahip olması ve Moskova’nın gazabını riske atmak istememesi nedeniyle uzun süredir askıya alınmıştı. Avrasya genelinde kara taşımacılığı üzerindeki baskısını kıracak bir alternatif.

Sık sık ülkesinin egemenliğini güçlendirme ihtiyacından söz eden milliyetçi bir politikacı olan Bay Japarov, demiryolu hattını inşa etmek için “Rusya’dan izin almadığını” ve “yapmamasının söylenmediğini” söyledi. “Yapma deseler bile inşa edeceğiz inşaallah” diye ekledi.

Bay Japarov, Tacikistan ile sınır çatışması patlak verdiğinde, Rusya’nın askeri ittifakının “hiçbir şey yapmadığından” şikayet etti ve Rusların “kendi sorunlarıyla ilgilendiklerini” ekledi.

Bişkek’teki bazı yetkililer, Rusya’nın, aynı lider tarafından 1994’ten beri sıkı bir şekilde kontrol edilen ve Putin’in Kremlin’i kontrol etmesinden bile daha uzun süredir yönetilen, sıkı bir şekilde kontrol edilen bir diktatörlük olan Tacikistan’ın askeri harekatına göz kırpıp kırpmadığını merak ediyor. Buna karşılık Kırgızistan, bir nebze olsun gerçek demokrasiye ve nispeten özgür basına sahip tek Orta Asya ülkesi olarak kabul ediliyor.

Putin’in askeri ittifakının iki üyesi arasında tarafsız bir hakem olmak yerine Tacikistan’ın yanında yer aldığı görüşü, geçen hafta Kremlin’in kıdemli Tacik diktatörü Emomali Rahmon’a prestijli bir devlet ödülü verdiğini açıklamasıyla daha fazla zemin kazandı. “bölgesel istikrar ve güvenliğe” katkılarından dolayı.

Kırgızistan dışişleri bakanlığı, Moskova’nın “Masum kurbanların kanı Kırgız topraklarında henüz soğumamışken” açıkladığı ödülün “şaşkınlığa” neden olduğunu söyledi.

Kırgızistan’ın güneybatı bölgesinde, sınır savaşlarının patlak verdiği Batken’de, kayalık çıkıntılarla bezenmiş inişli çıkışlı bozkırlar, rakip etnik grupların karmakarışıklığını sürdürüyor – çiftlik aletleriyle donanmış, onlarca yıldır düzensiz bir şekilde savaşan yoksul çiftçiler ve çobanlar. “kürek savaşları” adını verdiler.

Ancak geçen ay bu savaş hızla gerçek bir savaşa dönüştü, hatta tartışmalı sınırdan kilometrelerce uzaktaki bölgesel başkent Batken şehrine top mermileri indi.

Büyük bir çiftliğin kafeslerinin, tuğla ve çamurdan yapılmış kümesleri ateşe verildiğinde boğularak ölen binlerce ölü tavukla dolu olduğu Ak-Sai köyündeki sahne özellikle ürkütücüdür.

Yerel yetkililere göre, tavuklarını korumak için geride kalan işyerinin Kırgız sahibi, ofisinde yağmacı Tacikler tarafından vuruldu. Tüyler ve mermi kovanları dışarıdaki zemini kirletiyor.

Eurasianet editörü Bay Leonard, “Bunun ters yönü, her iki tarafın da Rusya’nın sorumlu olduğu aynı askeri ittifakın üyeleri olmasıdır” dedi. “Rusya’nın bu ülkelerin askeri duruşunu dikte ettiği günler açıkça pencereden dışarı çıktı.”

Bölge idaresi başkanı Jorobaev Imamalievich, dehşete düştüğünü söyledi.

“Rusya sessizdi. Ukrayna’da meşgul ve ilgilenmiyor” dedi. “Sadece artık burada değil.”